IMÁGENES DEL ARTE POP DE EE.UU.

ARTE ET ALIA

el artículo en la web de La Rrgión

XABIER LIMIA DE GARDÓN

Warhol ideó la famosa ‘Marilyn blanca’ tras la muerte de la actriz en 1962. Era ya una serigrafía con acrílico, y con otras ocho formó parte de la primera exposición monográfica del artista en la Stable Gallery de Nueva York. Vendrían luego otras Marilyns, la de menta, la dorada, la azul... La primera fue subastada hace un par de años en más de doce millones de dólares. Era mitómano, si, pero más aún era un ‘avida dollars’, que capta enseguida cómo la desaparición del ídolo del star system cinematográfico iba a ser un filón de oro. Explotó después también a James Dean, fallecido asimismo trágicamente unos años antes cuando había participado tan sólo en tres películas..., necrofilia que en nuestros días sigue produciendo grandes ventas, caso de Prince el pasado año. Para Warhol era un proceso de factoría, desde máquinas ampliadoras de las imágenes de los negativos fotográficos, pasadas a serigrafías sobre tela, para darles apariencia de cuadros, con la introducción de sombras de contraste de diversos colores: nace así la producción de series, desde las que la Warhol Factory mantuvo el mito. Sin su visión comercial, y la del galerista Leo Castelli, que generaba el glamur y valor de cambio, el Pop Art sería distinto.

Este estilo surgido desde la alegría y la libertad consumista en los años de la escalada belicista en Indochina, con protestas antimilitares, contestación visibilizada en músicos, filósofos y escritores. Warhol, Lichtenstein y Rauschenberg, el Indiana del ‘Love’, tarjeta navideña para el MOMA en 1964, luego convertida en escultura monumental, paliaron la decepción de una sociedad desde el horizonte de la imagen del cine y la publicidad de los nuevos medios de comunicación, las revistas Time o Vogue, y la televisión, ventanas de un nuevo mundo en las fiestas, de hedonismo y lujo, mientras los cow boys se alejaban fumando hacia el horizonte. Con estas fotografías-biombo de la sociedad hacían vistosos collages, recuperando esa técnica con la ironía de las vanguardias de comienzo de siglo, mas ahora en clave de comedia. Su colorista expresión se prolonga con Kaufman, Mel Ramos o Psaier, Haring con el grafitti o de Felipe, que mantienen un modo de expresión ya demodé. La botella de Coca-Cola, la sopa de tomates Campbell, con el dólar o la bandera, objetos-símbolo todos de lo cotidiano, un nuevo realismo.

Así en esta muestra, llegada de los fondos de MBA Graphic Arts, que trae la Fundación Cum Laude a Ourense por segunda vez: la muestra de ahora, de láminas enmarcadas, se centra en los motivos, James Dean, Elvis, Bowie, Mao y Jimmy Carter, Celine Dion, Frida Kalho o Beethoven, en un juego icónico que abarca al mobiliario, con el caballo-lámpara, o el tapiz Marilyn, ésta de José Luis Sánchez, quizás pieza única. Mas el Pop art bebió del cómic, e influyó en la apariencia decorativa de edificios, llegando también a la moda, caso de Ives Saint-Laurent, en vestidos y bolsos.

ELENCO SELECTO DE ANTÓN PULIDO EN 'MOSTRARTE'

XABIER L. DE GARDÓN. 

O artigo na prensa

ARTE ET ALIA










O artista de Amoeiro / Ourense Antón Pulido está a amosar unha selectiva mostra da súa traxectoria plástica en ‘Mostrarte’, concepto expositivo que dirixe Mingos Teixeira para o edificio da Alcaldía de Vigo. Chégalle esta invitación de honra como un aceno á súa calidade, e o artista da resposta presentando un elenco escollido con vinte cinco das súas obras-fito. Dende elas fala Pulido da súa andaina artística como vacina para a desmemoria dos nosos días, xa que logo a voracidade das noticias nos medios de comunicación social fai que a súa Antolóxica de fins de 2014 no centro Cultural de AFundación semelle xa vintage. 

Antón Pulido diante de dúas Quermeses (foto Xúlio Gil)

A escolma permite a este 'Vigués Distinguido' dende 2006, que ben de ser o pregoeiro do 'Día de Galicia' na cidade olívica e 'Premio á Excelencia' do Rotary Club, o pasado ano, que os seus óleos, acrílicos, acuarelas e outras obras de técnica mixta se xunten de novo para achegarmos neste frío inverno a calor da súa mirada, profundamente humana, dende as recentes Quermeses, versos da súa canción, partitura na que traballa nos últimos anos coa alegría nas cores, dispostas en segredos ritmos. 

A mirada retrospectiva é reveladora da súa capacidade de superación, do seu renacer estilístico, reinventándose dende as composicións figurativas familiares ou urbanas dos anos setenta e oitenta, década esta última na que concentra o seu dicir plástico nas parellas ou personaxes solitarios que fan música ou camiñan, figuras de carga emotiva que son alegoría no seu conxunto e símbolos poderosos para a nosa terra galega: seres en situacións extremas enfrontados á súa rocha Tarpeia, con Antón Pulido como si dun Quirón se tratase... 

Mais o 'Premio da Crítica Galicia de Artes Plásticas 2014' non está detido, que está a facer capas para libros, caso dos de Xavier Senín, ‘O alfaiate portugués’, e ‘O soño da bolboreta’ de Arcadio López-Casanova, ou revistas como Ágora de Orcellón e Dorna, publicacións ás que pretende engadir outra especial, de poesía, con poemas e ilustracións da súa autoría, rompendo así como quería o seu admirado Juan Rulfo por onde se pecha o círculo, proceder que aplica tamén á arte dende a escoita profunda do corazón co fin de ser sempre un mesmo. Soña Antón, e pinta, para a Galería Solomon de Nova Iorque, e para Roma. É artista que pinta as sombras, e volve á poesía 'Quién besará la sombra', co seu amigo Carlos Oroza, pois son elas as que lle dan forza á luz, insiste o 'Fillo predilecto de Amoeiro' desde 2008, e 'Premio Trasalba 2015'. 

Xulio Gil na inauguración de 'Mostrarte'.

Últimamente está a deixar pegada transcendente na trama urbana de Vigo, no cruce de Pi y Margall e o Camiño Pazos, en Peniche, transformando un espazo deprimido nun lugar de encontros e aloumiños, a Praza das Apertas, coas formas da Quermese, nas paredes, e o mobiliario formando a palabra aperta, dous conceptos que son bandeira do artista desde os anos oitenta. Faise agora a fase final nas medianeiras posteriores, plasmando a tridimensionalidade.

Cando os cadros desaparezan de ‘Mostrarte’ iremos a Peniche e poderemos vivir dentro dunha obra de Pulido.

OS RUMOROSOS LÍMITES MARIÑOS DE MANUEL SENDÓN

Manuel Sendón realizou trinta e unha saídas entre 2014 e 2015
dende Ribadeo a Tui, a pé e coa bicicleta,
unha experiencia sensorial e física polos límites costeiros de Galicia.

XABIER LIMIA DE GARDÓN

o artigo na prensa

ARTE ET ALIA

Percorreu Manuel Sendón preto de 1.300 quilómetros polo litoral galego, para facer esta exposición. Foron trinta e unha saídas realizadas durante 2014 e 2015 dende Ribadeo a Tui, a pé e coa bicicleta, unha experiencia sensorial e física ata os límites costeiros de Galicia. 

E coa súa cámara rexistrou as imaxes que trae á Galería Marisa Marimón, unha das mostras inauguradas co gallo do Outono Fotográfico, do que aínda colean outras que están a concluír súa exhibición.

As etapas entre aqueles emprazamentos do territorio centráronse...

... en Foz, Area, Espasante, Bares, Cedeira, Cobas, Ferrol, Penedo, Miño, A Coruña, Caión, Malpica, Corme, Laxe, Camariñas, Muxía, Sardiñeiro, Muros, Noia, Aguiño, Cespón, Illa de Arousa, Vilalonga, Sanxenxo, cabo Udra, Cangas, Arcade, Coruxo e A Guarda: é esta unha escolla nada casual, ou si, con pretensión de abranguer uns límites terrestres á vista das augas ou o rumor delas nos ouvidos, polo norte e oeste mariño ata as augas doces do Miño. 

Xurde así un perfil que se adapta ao do mapa de Galicia, que inclúe na sala, como tamén a bici, un tránsito en dúas rodas ou a pé, mais sempre co seu esforzo, sistema xa utilizado en 'Mil Ríos', un proxecto feito en canoa con Fran Herbello. 

A de agora, ‘Perimetrada’, foi anticipada en xaneiro do ano pasado na colectiva ’Camiño de volta’, na Casa da Parra. Trátase dunha experiencia física, e tamén técnica, co gusto de contemplar fotos limpas case sen posprodución: unha toma de postura consciente como tamén a descrición dun territorio, e nese hábitat as pegadas, torres, faros, camiños e corredoiras, as súas propias rodas e pasos, un paisaxismo sui xénere, no que está John Berger, o gran ensaísta que morreu estes días, que ensinou a ver a tantos, e a apreciar a fotografía. Así tamén na exposición ‘Espantallos’ no Museo Municipal, o pasado Outono Fotográfico, na que introduxo o movemento co zoar do vento.

Nós vemos neste espazo protagonista para Manuel Sendón un intramundo, un non-lugar que conecta o mundo sensible e o mundo espiritual, o mundo no que os corpos espiritualízanse e as almas toman corpo. Este entender a terra dende a fotografía é algo que leva facendo Manuel fai tempo, caso de "Imaxes na penumbra. A fotografía afeccionada en Galicia (1950-1965)", a súa tese de doutoramento, publicada por Xerais a finais dos noventa. 

Mais nestes anos do novo milenio, en que pasamos da fotografía analóxica á dixital, e súbense á net tantas imaxes por hora que xa non hai tempo de ollalas, estanse a esvaer os seus valores tradicionais de verdade, memoria e arquivo, sendo que a fotografía máis que manifestar o acontecemento o que se desexa é constatar que estamos presentes. Esta é a opinión de Joan Fontcuberta, Premio Internacional Hasselblad 2013, o Nobel da Fotografía. Esta aposta pola fotografía de Manuel Sendón, tamén curator, é paralela á de Marisa Marimón. quen celebra con esta mostra, desde finais do mes de novembro, o seu XXII aniversario. Il, con Eva Díez, Xabier Toubes, Mauro Trastoy, Tamara Feijoo, Iván Prieto e Seara despídenos dende os seus escaparates.



                                         ***
E para rematar, a mirada do mestre Sendón, arriba, e unha foto de paisaxe co mesmo tema, máis doutro fotógrafo...  

Carretera hacia el faro de A Frouxeira. Meirás, Valdoviño. 

OS ACHADOS ARQUEOLÓXICOS SON SÍMBOLOS DUNHA TERRA

XABIER L.de GARDÓN.

ARTE ET ALIA.

Estatua de guerreiro, granito, S. I, achado nunca sasa do Outeiro da Laxe, parroquia de
Santa Mariña de Augas Santas, Allariz,  do castro de Armea.

Entramos á exposición que ben de inaugurar o Museo Arqueolóxico Provincial de Ourense. A sala de Abanca, está nun luscofusco buscado dende a entrada iluminada e a luz do soportal exterior. Aquí, todo está disposto para conseguir que refulxan as pezas, con luces dirixidas cara as esculturas e as vitrinas coas pezas de cerámica e ourivería. Este efecto expresivo potencia a atención do visitante e reduce a súa dispersión para que a contemplación sexa, en cada caso, memorable. Eis un recurso de proxenie teatral que podemos denominar ‘estilo museo’, xa que logo é un sistema museográfico o que se está a exhibir, o que nos fai loar o discurso dos bos profesionais que alí traballan e que un ano máis, logo de ‘Alicerces. Evolución urbana de Ourense do século XVI ao XX’, 2015/2016, amosan a súa excelencia.

Espirais de Regodeigón, Ribadavia, ouro, prata e cobre, sécs. III-I aC.

Desta volta a coordinación personifícase en Xulio Rodríguez, o director do Museo, e Avelino Rodríguez, da U.Vigo, sendo a iluminación de Arteficción.

Lápida do Castro de san Facundo, concello de Cea,
granito, sécs. I-II.

Estatuas sedentes de Xinzo de Limia, granito,
sécs. I-II aC., achadas en 1972, preto do vello núcleo
da vila, á beira do río, na paraxe da Cortiñela.

Posado para a historia real dunha excavación doutrora: Castromao.

Dende finais do século XIX ata os anos 70 do pasado século é o marco temporal que abrangue ou, o que é o mesmo, dende Marcelo Macías, presbítero e caldeirádego de Retórica e Poética, morto en 1941 case con cen anos, pasando por Arturo Vázquez Nuñez (+1907), e o enxeñeiro de camiños Díez Sanjurjo, quen estivo en Ourense ata 1910, pioneiros todos.

Cuevillas e Ferro Cousello, entre outros,  no levantamento dos restos da nai do
Xeneral Sanmartín en Santa Eufemia, 1946-1947.

Con Xesús Ferro Couselo (+1975), arquiveiro de Facenda, nace o Arquivo Histórico en 1943, sendo director do Mº cando por estes mesmos anos deixa de ser Pazo do Bispo. Laureano Prieto (+1977), mestre, e Xesús Taboada Chivite (+1976), técnico de telégrafos e licenciado en filosofía e letras, Rubén García (+1980), médico en Ribadavia, Francisco Conde-Valvís (+1985), Manuel Chamoso Lamas (+1985), Xoaquín Lorenzo (+1989) e a sobranceira figura de Florentino L. Cuevillas (+1958), funcionario de Facenda, e pai da arqueoloxía científica en Galicia.

De todos hai información relevante nas paredes, acompañada de fotos, algunha delas, como a deste último con Risco en Castromao. Todo para contextualizar as pezas.

Así a Ara de Calpurnia Abana, achada preto das Burgas, ou a Tabula Hospitalis de Castromao, ámbalas dúas do século II d.C., ámbalas dúas símbolos para Ourense e Celanova, respectivamente. Así tamén o torso de guerreiro do castro de Armeá (Sta. Mariña de Augas Santas) ou a arracada de Vilar de Santos, peza de ouro, que pasou ó Museo en 1979, cando rematabamos a carreira, e Bieito Pérez Outeiriño, compañeiro nos primeiros anos, estaba a estudala, investigación que viu a luz como o primeiro dos Anexos do Boletín Auriense. 

Arracada, de Vilar de Santos, sécs. III-II aC., achada en 1924.

Entramos na procura do pasado en calquera exposición, mais aínda nesta do Arqueolóxico pois o seu discurso pedagóxico interpélanos para que as xeracións presentes coñezan as orixes da nosa terra ourensá, e sintan un orgullo de seu. A mostra, que se completa co proxecto didáctico dirixido os alumni colgado na net, achéganos os ourensáns a labor arqueolóxica e a súa importancia como símbolo identitario dunha colectividade. E se a próxima mostra, a dos achados dos coetáneos, fose de novo nas instalacións do Museo? Quede aquí como desexo de Aninovo.

'Ao limpar o lousado da casa da soleira apareceu unha lousa c-un triskele grabado', 'Cuaderno' de excavacións de
Xoaquín Lorenzo, 1948, 23 de setembro. Era xoves. I aC/IdC., Cidade de San Cibrao de Las, nunha 'casa da croa'. 

As Antolóxicas retrospectivas de Prego da súa conmemoración natal

Xabier Limia de Gardón.
Velaquí o artigo na web de La Región
Arte et Alia

Co gallo dos cen anos do nacemento de Manuel Prego de Oliver quixo o concello de Ourense conmemorar dun xeito especial a este artista, un dos máis sobranceiros da súa historia. E así como xurde ‘Prego 100Anos’, un proxecto de cidade con tres exposicións simultáneas, que aboia no mes de setembro recente pasado e rematará en xaneiro de 2017, pasadas as festas de Reises, con dúas das mostras aínda en carteleira.

Hai en Ourense unha exposición que son dúas, e foron tres..., dedicadas a Prego de Oliver (1915-1986). Dende elas pódese albiscar a ampla traxectoria deste artista que plasmou dende a época da República ata a Democracia, fases sociopolíticas que son como as codias do seu pan, cuxa miga desenrolou na época da Ditadura franquista. Antes está o xermolo no territorio da infancia e adolescencia, nos anos da fase final do reinado de Alfonso XIII e a ditadura de Primo de Rivera co rei á fronte.

O convulso dos tempos, ricaz de estímulos, incluídos os da guerra, apenas deixan pegada no artista, cuxo estilo se centra no campo do figurativo e costumista, no que se asenta e que o define de seu dende uns personaxes arquetípicos, que extrae da súa paisaxe: o vello canso e esmolante, a vella activa que carga o feixe, ou a lavandeira nova no río Loña. 

Antes da concentración nos tipos individuais Prego de Oliver busca nos seus primeiros tempos de artista profesional a concreción daqueles estereotipos en pares, caso do vello cego e o lazariño, a velliña co cadelo ou os cabalos, para decantarse polo ser humano maior e calmo, que reflicte unha idea do rural co énfase no tempo doutrora. Este é tamén o dos grupos pastorais e bucólicos, nenos e nenas descalzos con frautas e ovellas, no campo. Un tema activo na súa pintura é o dos nús, transversal dende os anos corenta ata os oitenta, explosión de sexualidade, de costas ou de fronte, para clientela con perfil, dende o grupo de mulleres arredor dunha poza ata a muller soa e espida nun interior. Como o das nais mociñas co neno no colo, cos seus grandes ollos no rostro escuro, e amplos os peitos descubertos, ás veces con un canciño. Este tema novo comparte protagonismo co retrato, encargo e compromiso á vez, dende Risco na súa biblioteca, Otero Pedrayo, García-Sabell, Malingre, Ernesto Gómez del Valle,...







Mais serán os numerosos bodegóns, de peixes e cunca de viño, ata os limóns ou as peras no prato, e os floreiros, nos que pode amosar coñecemento e sensibilidade como en poucos temas, con un simbolismo dende o cotiá. E tamén nos do mar, nos que a area con plantas, algo de auga e moito ceo, son os protagonistas; e as barcas varadas na area, metáforas todos dunha vida. E como un canto espiritual, as árbores sen follas dun souto, que fala dende o silencio.

Derradeira paleta utilizada por Prego de Oliver

Esta é unha panoplia heráldica, aquí na Sala Valente, a principal das exposicións, na que hai nunha ampla mostra do artista que fixo do óleo o medio no que materializa a súa plástica, sobranceiras obras as súas dende finais dos anos sesenta ata a súa morte, que deixa unha gran pegada na burguesía, clase social que as demandaba. Aquí, neste espazo, pódense ollar os seus murais, que se proxectan na parede, o de Vigo, na Estación Marítima, os de Ourense, na Cámara de Comercio ou no Seminario Maior, entre outros.

Na sala amósase o do antigo Hotel Parque, recentemente recuperado con xenerosidade e sensibilidade pola empresa Copasa, que mercou o edificio.

Na outra sala, a do Museo Municipal, a carón da catedral, os comisarios concretan o mundo do seu “Taller: espazo de creación e materialización plástica”, que montaron na segunda planta, pois así estaba o do artista na rúa do Paseo, esquina Concordia. Aquí con tubos de pintura, pinceis e paletas, témperas e vernices, caixas de acuarelas e ceras, hai libros e obxectos que utilizaba, e debuxos para ilustrar contos de escritores que se publicaban os domingos en ABC, ou os debuxos para ‘Merlín e familia’ de Álvaro Cunqueiro.

Un nó inimitable o do mestre Prego, dende Ourense, a Atenas de Galicia. E se os contos de ‘Se o vello Sinbad volvese ás illas’ son ‘un relato dos soños que non hai’, segundo lle escribiu na dedicatoria o mestre mindoniense, nos cadros de Prego de Oliver pódese albiscar unha época que xa foi do mundo esencial da Galicia.

O RONSEL DO ARTISTA EN 'PREGO100ANOS'

                                                        

A primeira das exposicións foi “Prego de Oliver, pintor de ideas e arquetipos. Do bosquexo á obra gráfica” abriuse nas Salas de Afundación na praza maior, dende o 15 de setembro, nos derradeiros días do verán, e durou dous meses. 

A segunda centrouse no seu “Taller: espazo de creación e materialización plástica”, montada na segunda pranta do Museo Municipal, rúa Lepanto, a carón da catedral, e iniciouse xa co outono o día 23; e finalmente na Sala Municipal Valente abriuse o día 29 a exposición a gran exposición “Prego e a captación do Eterno. O óleo como materialización da súa plástica”. 

Visitas guiadas para colectivos e colexios, talleres infantís, a catalogación das súas obras a particulares, que é a primeira vez que se fai en Ourense, un documental e varias conferencias dos comisarios, o Dr. Xabier Limia e Natalia Figueiras, completan o proxecto ’Prego100Anos’ de tres meses, que rematarán en xaneiro de 2017 coa presentación dun libro no que analizarase en profundidade a vida e circunstancias vitais deste destacado artista e as súas achegas plásticas, técnicas e iconográficas.