Isabel Quintanilla (1938-2017)

Esta brillante pintora figurativa hiperrealista madrileña murió anteayer, 24 de octubre. Había nacido en Burlete, Madrid, el 24 de octubre de 1938. Tenía pues 79 años de edad.

En 1953 tras sus estudios en la Escuela Superior de Bellas Artes, que finaliza con éxito seis años después, y tras conocer ene estos años a los pintores Antonio López y Francisco López Hernández, de los que se hace amigos,  el inicio de un círculo importante de apoyo artístico y personal a lo largo de toda su vida...

En 1960 consiguió una beca de ayudante de dibujo en el Instituto Beatriz Galindo. Tras su boda con el también pintor Francisco López va a vivir a Roma, donde residirán cuatro años. Su primera exposición individual tuvo lugar en Palermo, volviendo a este país con sus obras otras muchas ocasiones. En 1982 se licencia en Bellas Artes en la Complutense, Madrid. 

Isabel Quintanilla y su marido, el escultor Francisco López, en su estudio, enero de 2016. (Jaime Villanueva, El País).

En loa últimos Isabel Quintanilla participó en la exposición colectiva “Realistas de Madrid”, en el Mº Thyssen-Bornemisza, entre febrero y mayo de 2016, siendo su obra una de las más admiradas y destacadas por los visitantes, que la redescubrieron aquí...

"Realistas de Madrid", exposición dedicada a un grupo histórico y generacional de pintores y escultores para los que Madrid ha sido el centro de sus vidas desde la década de 1950, vinculados desde su formación y también por el trabajo y relaciones personales y familiares. Andrés Trapiello les denominó "Los silenciosos" porque «así es como han vivido la mayor parte de ellos y gran parte de su vida, recogidos, haciendo su trabajo, sosteniendo sin queja y con tesón una realidad que se estaba deshaciendo a su lado estrepitosamente».

Ese grupo estaba formado por Antonio López García (Tomelloso, Ciudad Real, 1936); María Moreno (Madrid, 1933), casado con él; los escultores Julio López Hernández (Madrid, 1930) y su hermano Francisco (Madrid, 1932); la mujer de Julio, la pintora Esperanza Parada (San Lorenzo de El Escorial, Madrid, 1928 – Madrid, 2011); la mujer de Francisco, Isabel Quintanilla (Madrid, 1938-2017), y Amalia Avia (Santa Cruz de la Zarza, Toledo, 1930 / Madrid, 2011), casada con el artista Lucio Muñoz.

No le gusta tomar como modelo fotografías: “Es copiar”, asegura rotunda, y reivindica para la pintura un regreso a la pasión, a la lucha constante: “Si te quieres enriquecer, tienes que ir viendo cómo cambia la luz, cómo se abre una flor, cómo avanzan las sombras. Has de ver algo que te estimule”.

 

XAVIER VARELA ILUMINA 'O porco de pé'

Achegamonos á Allariz
Obras de Xabier Varela e trampantojos inspirados en O porco de pé

montaje en video

Os cadros e as obras coas que Xabier Varela constrúe a súa exposición de Allariz son un relato en si mesmo. Mais o coidado posto polo artista arredor delas para acadar un axeitado ambiente que axude a contextualizamos as escenas resulta efectivo, xa que logo consegue dar unha evocadora imaxe doutra época. O xoven mestre alaricano, dende a inspiración na novela ‘O porco de pé’, de Vicente Risco, dispón o seu abano expresivo con grandes óleos, e acuarelas, ademais de gravados á punta seca, carbonciño e debuxos para recrear escenas.



Dende o seu interese polos expresivos e caracterizadores retratos sociais tipo George Grosz, ou dos fotógrafos Brassaï (Gyula Halász) e August Sander, e coas súas notables habilidades para facer retratos, comezou a maxinar esta mostra da Fundación Vicente Risco.

Baséase dende o seu inicio na mencionada obra de Risco, de 1929. é co castelán Celidonio de mancebo-tendeiro de Baldomero García e Emerenciana, comerciantes charros de Salamanca que fixeran aquí fortuna. Un xoven porco-home corta carne na ateigada tenda de ultramarinos. E máis alá da obra de Varela, comeza a inestimable axuda de Javier Iglesias, parente seu: diante, o mostrador e a cesta con ovos e báscula, garrafón, velas e outros obxectos nos estantes, que prolongan o efecto ilusorio da pintura…

Om artista fui mudando o escenario ao introducir os retratos...

Dende aquí, pasamos ás distintas escenas escollidas, divididas por cortinas e aproveitando as distintas alturas dun baixo pensado en orixe para outros usos. Na do salón xa está como don Celidonio, quen ‘na posguerra, ascendeu de porco a marrán e chegou a Alcalde. A parenta inflou como o fol da gaita’, escribe Risco no comezo da obra, e pinta Xabier Varela, con unha cacería dun xabaril estilo Paul de Vos, e lembrándonos no sombreiro da súa muller Nicasia os da famosa brasileira Carmen Miranda. Diante o escenario con tresillo de madeira, colgadoiro e reloxo na parede, sen faltar na mesa o vello diario conservador e monárquico de Madrid.

A súa viaxe política aquí co enxeñeiro da Deputación, e a diversión de ámbolos na casa dunha dona italiana, ‘onde sinteu un arreguizo que lle remexía os untos’;  as fillas, e as súas afeccións, música e tenis, coas pelotas camufladas entre mazás, na liña sarcástica que destila a obra nunca reeditada en vida do escritor de Castro Caldelas...

O cado co 'Doutor Alveiros' no seu entorno.

O Doutor Alveiros que é a contraposición do Baldomero,  está configurado por Risco no rol de coprotagonista, sendo en realidade o verdadeiro alter ego do propio escritor: por elo Varela pono xa na entrada, na parede oposta, efixiado nun busto con marco ovalado.

E na vitrina o manuscrito dos saberes misteriosos das herbas. Naquel faladoiro, e a súa recreación diante, con cadeiras Thonet e mesa de mármore cos cafés e puro, no que estiven a piques de sentarme co artista, que semella pensado para desfrutar calquera tarde prolongando a intensa visita artístico-literaria…


Pódese así desfrutar dun verdadeiro espectáculo arredor da novela que se expresa nunhas imaxes literarias que cobran vida, co atrezzo teatral arredor da obra de 1929. 

De estar a exposición en Ourense, poderíamos sentirmos nunha performance vintage da Bela Auria...

X. POLDRAS, GRAVADOR DE MATERIAL MEMORIA

Valente escribía en 1992 aquelo de ‘la blancura siniestra de la nieve’, en No amanece el cantor, un dos poemarios inspiradores do sobranceiro poeta de orixe ourensá para Xosé Manuel Rodríguez Alonso (A Coruña, 1969), coñecido no mundo da arte como “X. poldras”. Vive entre nós dende fai uns anos, e a literatura e a arte son os vimbios que configuran o seu substrato, que manexa con sensibilidade nos seus gravados. A iconografía deles é ben coñecida en Ourense, onde expón de xeito regular dende 2010, cando fixo ‘De rerum natura’ para o Centro Cultural da Deputación, baseándose no libro homónimo do autor romano da época da República Tito Lucrecio Caro. Porque a natureza é a base, e nela as persoas, figuras estas sempre presentes, como sombras mais en relevo, nas obras. Acompañárono daquela os textos de Agustín Gª Calvo, profesor especialista desa obra do ano 50 aC., e Xavier Ron. Así segue a camiñar hoxe en día, xuntando os escritos de Alicia López e os seus gravados en 'Luvas negras', iniciativa recente a favor de Médicos sin Fronteras.

Co gallo da mostra que presenta na Galería Visol estes días ben de facer un obradoiro de poesía visual dende un poema de Celso Emilio Ferreiro Míguez e a Fonte de Marcel Duchamp, que inicia fai agora 100 anos a arte contemporánea. Aboia asía a obra coa cabeceira de ‘La Región / Diario Independiente - De intereses generales de noticias y avisos’, do 10 de abril de 1917, coa reprodución da obra daquel artista inserida o mesmo día desde ano que andamos, que engade á exposición... Esta é unha suxestiva e variada proposta que leva no centro un díptico inspirado nunha obra realizada para eloxiar a uns heroes que se salvaron dun naufraxio malia a deserción do capitán, que pon dende a linguaxe da época, o Romanticismo, Theodore Géricault. Dela escolle figuras e reutilizaas con outro ritmo para expresar unha idea de desamparo, silencioso berro que se aprecia tamén noutras da sala nas que latexa no fondo unha preocupación polas xentes que arriscan as súas vidas atravesando o Mediterráneo cara Europa. Esta é unha obra feita en xuño de 2015, cando estaba a reinterpretar a danza de Matisse e outros cadros da historia da arte. As súas composicións semella que danzan no espazo baleiro do papel, ingrávidas e dubitativas, con un minimalismo moi poético. Son figuras humanas no papel, que é máis que soporte. 

A súa técnica da colografía é sobre papel, con punzón, ou burel, na matriz, para entintar e logo estampar xera na impresión texturas en relevo, e admite cores. Influído por Óscar Manessi ou o escultor madrileño Juan Muñoz, aos que tratou, Xosé licenciouse en Belas Artes en Salamanca, e logo de facelos cursos de doutoramento aquí, en s`Hertogembosch e Maastrich, ben de culminar coa tese na UVigo sobre os Caprichos de Goya, parte gráfica con oitenta debuxos que deberíamos poder ver expostos algún día, xa que logo ‘Espera, espera. Eu non son o de onte’, como di nunha das obras de 'Era unha vez o deserto'.

RELEMBRANDO AS FLORIDAS ARDENTÍAS DE MAIO DE EDELMIRO

Temporais pasaxeiros é a última obra de Edelmiro Vázquez Naval, o poeta de Toubes (A Peroxa). Os responsables de Eurisaces Editora, de Ourense, escolleron unha acuarela dixital de Miguel F. Robledo, suxestiva paisaxe que abrangue capas e solapas, un mundo en silencio dnunhas terras baixas e verdes con auga a carón dunha lagoa con unha estatua de costas, solitaria e enigmática. Esta é a selecta funda que envolve e unifica aquel poemario con As voces da saudade (1988), O rito do regreso (1996), e As luces de noutrora (2010), obra xa ponderada nesta columna de La Región. A minuciosa revisión delas encheuno de tensións, segundo nos comentou o autor, que removelas augas pasadas ten o seu aquel... Este libro que arrexunta todo o de Edelmiro ben de ser presentado entre nós nun ‘acto integral para un poeta integral’, nas atinadas palabras de Claudio Rodríguez Fer, un dos presentadores da obra, con Luís Álvarez Pousa, amigo seu dende os tempos do ‘microclima ideolóxico no que todo tiña cor de ceo’, no Seminario.



‘Tal vez imos fuxindo da inminente outonía’ concreta Edelmiro, profesor xubilado fai uns anos do IES Otero Pedrayo, no primeiro poema, idea que ecoa (é preciso que acepte que xa foi mediodía/no meu tempo), e resoa noutras partes (Esta luz que esmorece). Achégase polas sendas da nenez revivida aos seus silandeiros lugares de refuxio, por más que aquela fonte non reflicta xa as miraxes e belezas dos tempos, segundo escribe. Malia todo, regresa reconfortado á cidade... Por veces o poeta ve o corvo fúnebre e agoireiro do ‘Nevermore’ de Edgar Allan Poe, e afastalo quere. Lémbrate, Edelmiro, da imaxe daqueloutro que dicía cada solpor ‘cras’, e repetíao a mañá seguinte, ensinanza moral de Sebastián de Covarrubias Orozco que nos invita a non deixar as cousas para o día seguinte: Vive hodie por lema, fronte ao Cras, cras, imaxe dos seus Emblemas morales.

Nunca entrevista recente para LVG, foto Santi M. Amil.

Imaxínote, di o poeta ‘vendo ir índose o río do teu pobo’, e ‘debruzado na ponte do muíño’ sen poder pensar en nada, con Pessoa, ese home que perdido de si mesmo, sinala noutro poema, ‘fuxía tempo abaixo’, por mais que o verdadeiro camiño non estea nos outros: áchase baixo os propios pés, e hai que viaxar só... Escribe, e se describe, en outono, lonxe do río de Outeiro, espazo de seu como a Comala do admirado Rulfo. Esta obra, e as outras do corpus poético conforman así o libro total dun poeta exacto e auténtico, profesor de matemáticas noutrora, con afán por ‘reforzar a estradas que fan posible a construción da nova cidade’, segundo Pousa. 

O acto na sala de Elcercano coa interpretación duns adagios dos grandes do século XIX polo mestre Ángel Losada, e as declamacións poéticas do profesor Ramón Cao, fóronse intercalando na velada, acadándose así unha gran altura cultural. Un mérito para Javier González, coordinador da editorial.


A rosa enferma de Blake murchándose no Pé de Ourense, e os vinte e dous poetas que canta o reiseñor en Arte de Trobar, entre eles Víctor Campio, quen na presentación sorría beatífico...

Presentando el trabajo de Víctor López-Rúa como ilustrador de Las Sonatas

En su estudio, en las inmediaciones de A Coruña, junio de 2016, pruebas de color...

María del Rosario huye del Marqués de Bradomín, iniciales decoradas...

"Rojo de Louboutin", 2010. 90 x150 cm. Óleo / lienzo,
se convierte en la portada definitiva...  

  Escena en el Pazo de Brandeso, inspirada en el Pazo de Orto...

Pazo de Orto, A Coruña, casa de la familia y estudio del artista. Debajo posa pintando en compañía de sus hijos.

El juego del Mah-jong, Madrid. 2006.

Espejo y puntos de vista más allá del plano visual central, perspectivas varias, como hacía Quentin Metsys, y otros...

"El juego del escondite”, 2006.

Nuestra intervención, en la sala principal de exposiciones del Centro Cultural de la Deputación. Su director y el Alcalde de Ourense en las primeras filas.

Habla el artista, al que escucho, y acompaño, tras mi intervención, con la última diapositiva en pantalla...

El Marqués de Bradomín y la niña Chole en el convento, escena que el artista no incluyó.