Co gallo dos cen anos do nacemento de Manuel Prego de Oliver quixo o concello de Ourense conmemorar dun xeito especial a este artista, un dos máis sobranceiros da súa historia. E así como xurde ‘Prego 100Anos’, un proxecto de cidade con tres exposicións simultáneas, que aboia no mes de setembro recente pasado e rematará en xaneiro de 2017, pasadas as festas de Reises, con dúas das mostras aínda en carteleira.
Hai en Ourense unha exposición que son dúas, e foron tres..., dedicadas a
Prego de Oliver (1915-1986). Dende elas pódese albiscar a ampla traxectoria deste artista que plasmou dende a época da República ata a Democracia, fases sociopolíticas que son como as codias do seu pan, cuxa miga desenrolou na época da Ditadura franquista. Antes está o xermolo no territorio da infancia e adolescencia, nos anos da fase final do reinado de
Alfonso XIII e a ditadura de
Primo de Rivera co rei á fronte.
O convulso dos tempos, ricaz de estímulos, incluídos os da guerra, apenas deixan pegada no artista, cuxo estilo se centra no campo do figurativo e costumista, no que se asenta e que o define de seu dende uns personaxes arquetípicos, que extrae da súa paisaxe: o vello canso e esmolante, a vella activa que carga o feixe, ou a lavandeira nova no río Loña.
Antes da concentración nos tipos individuais
Prego de Oliver busca nos seus primeiros tempos de artista profesional a concreción daqueles estereotipos en pares, caso do vello cego e o lazariño, a velliña co cadelo ou os cabalos, para decantarse polo ser humano maior e calmo, que reflicte unha idea do rural co énfase no tempo doutrora. Este é tamén o dos grupos pastorais e bucólicos, nenos e nenas descalzos con frautas e ovellas, no campo. Un tema activo na súa pintura é o dos nús, transversal dende os anos corenta ata os oitenta, explosión de sexualidade, de costas ou de fronte, para clientela con perfil, dende o grupo de mulleres arredor dunha poza ata a muller soa e espida nun interior. Como o das nais mociñas co neno no colo, cos seus grandes ollos no rostro escuro, e amplos os peitos descubertos, ás veces con un canciño. Este tema novo comparte protagonismo co retrato, encargo e compromiso á vez, dende
Risco na súa biblioteca,
Otero Pedrayo, García-Sabell, Malingre,
Ernesto Gómez del Valle,...
Mais serán os numerosos bodegóns, de peixes e cunca de viño, ata os limóns ou as peras no prato, e os floreiros, nos que pode amosar coñecemento e sensibilidade como en poucos temas, con un simbolismo dende o cotiá. E tamén nos do mar, nos que a area con plantas, algo de auga e moito ceo, son os protagonistas; e as barcas varadas na area, metáforas todos dunha vida. E como un canto espiritual, as árbores sen follas dun souto, que fala dende o silencio.
 |
| Derradeira paleta utilizada por Prego de Oliver |
Esta é unha panoplia heráldica, aquí na Sala Valente, a principal das exposicións, na que hai nunha ampla mostra do artista que fixo do óleo o medio no que materializa a súa plástica, sobranceiras obras as súas dende finais dos anos sesenta ata a súa morte, que deixa unha gran pegada na burguesía, clase social que as demandaba. Aquí, neste espazo, pódense ollar os seus murais, que se proxectan na parede, o de Vigo, na Estación Marítima, os de Ourense, na Cámara de Comercio ou no Seminario Maior, entre outros.
Na sala amósase o do antigo Hotel Parque, recentemente recuperado con xenerosidade e sensibilidade pola empresa Copasa, que mercou o edificio.
Na outra sala, a do Museo Municipal, a carón da catedral, os comisarios concretan o mundo do seu “
Taller: espazo de creación e materialización plástica”, que montaron na segunda planta, pois así estaba o do artista na rúa do Paseo, esquina Concordia. Aquí con tubos de pintura, pinceis e paletas, témperas e vernices, caixas de acuarelas e ceras, hai libros e obxectos que utilizaba, e debuxos para ilustrar contos de escritores que se publicaban os domingos en ABC, ou os debuxos para ‘
Merlín e familia’ de
Álvaro Cunqueiro.
Un nó inimitable o do mestre Prego, dende Ourense, a Atenas de Galicia. E se os contos de ‘Se o vello Sinbad volvese ás illas’ son ‘un relato dos soños que non hai’, segundo lle escribiu na dedicatoria o mestre mindoniense, nos cadros de Prego de Oliver pódese albiscar unha época que xa foi do mundo esencial da Galicia.
O RONSEL DO ARTISTA EN 'PREGO100ANOS'
A primeira das exposicións foi “Prego de Oliver, pintor de ideas e arquetipos. Do bosquexo á obra gráfica” abriuse nas Salas de Afundación na praza maior, dende o 15 de setembro, nos derradeiros días do verán, e durou dous meses.
A segunda centrouse no seu “Taller: espazo de creación e materialización plástica”, montada na segunda pranta do Museo Municipal, rúa Lepanto, a carón da catedral, e iniciouse xa co outono o día 23; e finalmente na Sala Municipal Valente abriuse o día 29 a exposición a gran exposición “Prego e a captación do Eterno. O óleo como materialización da súa plástica”.
Visitas guiadas para colectivos e colexios, talleres infantís, a catalogación das súas obras a particulares, que é a primeira vez que se fai en Ourense, un documental e varias conferencias dos comisarios, o Dr. Xabier Limia e Natalia Figueiras, completan o proxecto ’Prego100Anos’ de tres meses, que rematarán en xaneiro de 2017 coa presentación dun libro no que analizarase en profundidade a vida e circunstancias vitais deste destacado artista e as súas achegas plásticas, técnicas e iconográficas.
Antes da concentración nos tipos individuais Prego de Oliver busca nos seus primeiros tempos de artista profesional a concreción daqueles estereotipos en pares, caso do vello cego e o lazariño, a velliña co cadelo ou os cabalos, para decantarse polo ser humano maior e calmo, que reflicte unha idea do rural co énfase no tempo doutrora. Este é tamén o dos grupos pastorais e bucólicos, nenos e nenas descalzos con frautas e ovellas, no campo. Un tema activo na súa pintura é o dos nús, transversal dende os anos corenta ata os oitenta, explosión de sexualidade, de costas ou de fronte, para clientela con perfil, dende o grupo de mulleres arredor dunha poza ata a muller soa e espida nun interior. Como o das nais mociñas co neno no colo, cos seus grandes ollos no rostro escuro, e amplos os peitos descubertos, ás veces con un canciño. Este tema novo comparte protagonismo co retrato, encargo e compromiso á vez, dende Risco na súa biblioteca, Otero Pedrayo, García-Sabell, Malingre, Ernesto Gómez del Valle,...
E dende as augas da memoria é precisamente o proxecto de Ferreiro e Vilanova, ‘A man verde’, que na sala baixa do Centro Cultural remata estes días. A idea de aquel, profesor en Ourense na Escola de Arte Superior e Deseño ‘Antonio Faílde’, e máis maior, é plasmada no cadro, para que logo Rubén Vilanova, que estudou aquí fotografía artística, recréea nunha acción fotográfica. Amorean así nove momentos que se explican dende os acaídos títulos: a qué cheiran as avoas?, caligrafía con recendo a café, sábados eléctricos, a mesma pedra, xogos prohibidos, é domingo, en vía morta, o que nos separa, e a morada de verán. Así dispostos os temas, no que hai escaleiras e pedras, claro que son os xogos de cando nenos... 
Así dende o código visual elixido, con equivalencia nos formatos expresivos, e colocándoos pareados, conforman unha mostra distinta e audaz, nun efecto buscado para os sentidos por ámbolos dous, ainda que deberon engadir unha máis por efectos de simetría. Un catálogo á altura completa este discurso mol que se esgota en si mesmo, malia abrirse con unha cita do poeta irlandés Seamus Heaney ‘Fago versos/ para verme como ecoo dende a escuridade’, como escribe en ‘La muerte de un naturalista’, obra na que relaciona os sons e os arrecendos cos recordos, esa lembranza que é memoria pero máis aínda sentimentos dun xa foi. 
Entender a vida, e tomar conciencia do presente, aínda que para elo só poidamos facemos retrospectivamente, como dixera Soren Kierkegaard e que se fai verdade verdadeira cando un xa ben sendo un ser para a morte máis que ser para a vida... Mais esta, a vida, pode ser tamén entendida como eso que chega dende o futuro, sexa este o que for. Coa liberdade na escolla sempre. 
Eis o feminino como discurso, nunha praxe feminista na que a mensaxe corpo / sexualidade, animalismo / machismo se presenta explícito. A profesora viguesa Mar Caldas leva anos inserida dentro do movemento de vindicación feminista, onde hai literatas e artistas, e ten feito outras exposicións caso de ‘Boas pezas’ de 2007 ou ‘Genealogías feministas en el arte español', 1960-2010, en 2012 no MUSAC, León.
